Memurların fazla çalışması ve ücretine ilişkin husus 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 178’inci maddesinde “A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;

a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),

b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,

hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.

Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir

B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çaıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.

Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.

Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve diğer hususlar Başbakan tarafından onaylanacak bir talimatla tesbit edilir.”hükmü ile belirlenmiştir.

            Mezkur 178’inci maddede memurlara; fazla çalışma yaptırma zamanı, fazla çalışma yaptırılacak haller, fala çalışma yaptırmanın hangi hallerde ücret ile karşılanacağı, fazla çalışmanın ücretle karşılanamaması halinde memura izin hakkı, fazla çalışma esas ve usullerinin yönetmelik ile belirlenmesi ve istisnalar düzenlenmiştir.

Söz konusu maddede fazla çalışmanın hangi hallerde yaptırılabileceği belirtilmiş olup bunun dışında da memurlara fazla çalışma yaptırılabileceği belirtilmiştir. Ücret ödenmeksizin yaptırılan fazla çalışmalar için 8 saate 1 gün izin verilmesi öngörülmüştür.

            Anılan hüküm uyarınca 19.2.1975 tarih ve 7/9493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik 13.3.1975 tarih ve 15176 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.

            657 sayılı Kanunun 178 inci maddesinde ve Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelikte verilmesi gereken izinlerin, yıllık izle on günlük kısmının birleştirilebileceği dışında bir usul ve esasa yer verilmemiştir.

Söz konusu hüküm ve açıklamalar uyarınca; hangi hallerde ücret ile fazla çalışma yaptırılacağı belirlenmiş olup fazla çalışmanın ücretle karşılanamaması halinde memura izin verilmesi düzenlenmiş, ücret ödenebilen fazla çalışma için ücret yerine izin alınmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.