Uyuz Nedir?

Uyuz bir enfeksiyon değil, bir istiladır. Sarcoptes scabiei denilen minik akarlar , insan derisinin dış katmanlarında dükkanlar açar. Deri, bu istilaya nazik davranmaz. Akarlar cildin içine girip yumurtalarını bıraktıkları için istila, acımasız kaşıntıya ve kızgın bir kızarıklığa yol açar.




Uyuz belirtileri

Bir insana ilk kez uyuz bulaştığında, cildin tepki vermesi dört ila altı hafta sürebilir. En sık görülen semptomlar:

• Özellikle geceleri yoğun kaşıntı
  
• Sivilce benzeri bir döküntü
  
• Kızarıklık veya kabarcıklar
  
• Kaşımadan kaynaklanan yaralar
  

Uyuz mu, Başka Bir Şey mi?

Erken evrelerinde, uyuz benzeri göründüğü için uyuz, diğer cilt rahatsızlıklarıyla karıştırılabilir. Bu görüntü sivilce, sivrisinek ısırıkları ve uyuzları karşılaştırır. Uyuzları birbirinden ayıran şey, delicesine kaşınmasıdır. Kaşıntı çocuklarda ve yaşlılarda genellikle daha şiddetlidir.



Uyuzun bir başka özelliği, ciltteki yara izi benzeri cizgilerin ortaya çıkmasıdır. Bu kabarık çizgiler genellikle grimsi beyaz veya ten rengindedir. Dişi akarlar cildin hemen altında tünel açtıklarında oluşurlar. Bir yuva oluşturduktan sonra, her dişi içine 10 ila 25 yumurta koyar.



Uyuz Akarları Nerede Yaşar?


Uyuz akarları vücudun herhangi bir yerinde yaşayabilir, ancak en sevdikleri yerlerden bazıları şunlardır:

• Parmakların arasında
  
• El bileği, dirsek veya diz kıvrımları
  
• Bel ve göbek çevresinde
  
• Göğüslerde veya cinsel organlarda
  
• Çok küçük çocuklarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlar
  

Uyuz Akarları Görülebilir mi?

Uyuz olan çoğu insan herhangi bir zamanda yalnızca 10 ila 15 akar taşır ve her akar yarım milimetreden daha kısadır. Bu onların tespit edilmelerini çok zorlaştırır. Çıplak gözle, ciltte minik siyah noktalar gibi görünebilirler. Bir mikroskop akarları, yumurtaları veya dışkı maddelerini bir deri döküntü örneğinde tanımlayabilir.




Uyuz nasıl yayılır?

Uyuz tipik olarak akarların bir kişiden diğerine geçmesine zaman verecek kadar uzun cilt temasında yayılır. Yatak takımı veya havlu gibi paylaşılan kişisel eşyalar bazen yayılma sebebi olabilir. Uyuz aile üyeleri veya eşler arasında kolayca geçebilir. Hızlı bir el sıkışma veya sarılma yoluyla yayılma olasılığı yoktur. Uyuz akarları zıplayamaz veya uçamaz sadece yavaşça sürünür.



Evcil Hayvandan Uyuz Kapılabilir mi?

Köpekler ve kediler de uyuz olur. Bununla birlikte, köpek uyuzları ve kedi uyuzları, insan uyuzlarını tetikleyen aynı tür akardan kaynaklanmaz. Bulaşıcı bir evcil hayvanınız olması ile akar kapabilirsiniz, ancak bu akarlar insan derisinde üremez. Bunlar, genellikle ciddi semptomlara neden olmadan ölür giderler.

Kim Uyuz Olabilir?

Herkes uyuz alabilir, ancak daha yüksek risk altındakiler şunları içerir:

• Cinsel olarak aktif yetişkinler
  
• Hapishane mahkumları
  
• Kurumsal bakımdaki insanlar
  
• Kalabalık koşullarda yaşayan insanlar
  
• Çocuk bakım tesislerinde çalışanlar
  

Kreşlerde Uyuz

Uyuz salgınları zaman zaman gündüz bakım merkezlerine yayılır. Küçük çocuklar uzun süreli cilt temasını da içeren şekillerde oynama eğilimindedir. Ayrıca havlu ve battaniyeleri de paylaşabilirler. Eğer kreşteki bir çocukta uyuz varsa, personeli bilgilendirmek önemlidir. Çocuğun sınıf arkadaşları ve bakıcıları, belirtiler henüz ortaya çıkmamış olsa bile, muhtemelen tedavi edilmeleri gerekir.

Bakım evlerinde uyuz

Bakım evleri ve gelişimsel engelliler için evler de dahil olmak üzere uzun süreli bakım olanakları da salgın patlaklarına eğilimlidir. Bakıcılar kişilere banyo yapma ve giyinme konusunda yardımcı olduğundan, cilde uzun temas yaygındır. Tüm yeni uzun süreli bakım hastalarının ve personelinin uyuz taramasından geçirilmesi önerilir.



Kabuklu Uyuz

Norveç uyuzları da denilen kabuklu uyuz, tek bir insanda onbinlerce akar içeren çok ağır bir istiladır. Bu, cildin akar ve yumurta dolu kalın kabuklar geliştirmesine neden olur. Kabuklu uyuz, en çok zayıflamış bağışıklık sistemi olanlarda, yaşlılarda ve engelli kişilerde yaygındır. Bu tip uyuz bulaşıcıdır ve salgınları önlemek için hızlı tedavi gerektirir.



Uyuz komplikasyonları

Yoğun uyuz kaşıntısı. Sık kaşıma, enfeksiyona yatkın açık yaralar yaratabilir. Impetigo gibi bakteriyel cilt enfeksiyonları uyuzun en sık görülen komplikasyonudur. Belirtiler bal renginde sızan kabarcıklar içerebilir. Bu enfeksiyon türü genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir.


Uyuz Teşhisi

Çoğu durumda, bir doktor kızarıklığın görünümü ve kaşıntı tanımınıza göre uyuz tanımlayabilir. Bazen tanıyı doğrulamak için bir cilt kazıma kullanılır. Bu, etkilenen bölgeden derinin toplanmasını ve örneğin akar, yumurta veya dışkı maddesi için numuneyi kontrol etmek için bir mikroskop kullanmayı içerir.



Uyuz ile Mücadele: Rx Kremleri

Uyuz kendiliğinden kaybolmaz. Sadece akarları öldüren reçeteli ilaçlar ile tedavi edilebilir. Tedavi çoğu durumda boyundan aşağı tüm vücuda uygulanan bir krem veya losyondur. 8 ila 14 saat boyunca bekletilir ve sonra yıkanır. Bazı durumlarda, doktor uyuz tedavisi için haplar yazabilir. Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç gün kadar sürer.


Uyuzun Tedavisi: Kaşıntı Giderici

İlaçlar, uyuz akarlarını ve yumurtalarını öldürebilirken, herhangi bir kaşıntı rahatlatması sağlamaz. Özellikle geceleri kaşıntıyı kontrol altına almak için antihistamin hapları yardımcı olabilir. Hidrokortizon kremi de yardımcı olabilir, ancak uyuz döküntülerinin görünümünü değiştirerek durumu teşhis etmeyi zorlaştırır. Bu kremi sadece doktorunuz tanıyı onayladıktan sonra kullanmak en iyisidir.


Kimler Tedavi Edilmeli?

Birine uyuz teşhisi konduğunda, kişiyle yakın fiziksel temasta bulunanlar da tedavi edilmelidir. Yakın temas, birlikte banyo yapmayı, aynı yatakta yatmayı veya hatta el ele tutuşmayı içerir. Doktorlar, belirtiler olmasa bile, genellikle bütün ev üyelerini tedavi etmeyi öneriyorlar. (Unutmayın, semptomların ortaya çıkması dört ila altı hafta sürebilir.)


Uyuzlu Evi Ne Yapacağız?

Uyuz akarları çamaşır, yatak veya havlu yüzeyinde iki ila üç gün yaşayabilir. Bu akarların öldürüldüğünden emin olmak için etkilenen kişi tarafından kullanılan tüm çarşafları ve giysileri yıkayın. Malzemeleri sıcak suyla yıkayın ve sıcak bir kurutucuda kurutun. Yıkanamayan eşyalar yedi gün boyunca kapalı plastik bir torbaya yerleştirilmelidir.


Uyuz Ne Kadar Sürede Bitecek?

Uyuz ilaçları akarları ve yumurtaları hızlı bir şekilde öldürebilir ve hastalar genellikle tedaviye başladıktan 24 saat sonra okula ya da işe dönebilirler. Bununla birlikte, kaşıntı birkaç hafta sürebilir. Bu ciltte devam eden bir alerjik reaksiyonun sonucudur. Kaşıntı dört haftadan uzun sürerse veya yeni bir döküntü olursa, doktorunuza görünün. İlacı tekrar kullanmak gerekebilir.


Arkadaşlar son zamanlarda medyada sık sık konusu oldu, sağlık çalışanları olarak biler de riskli kişileriz diye düşünüyorum. Çalıştığımız birimlere göre hastalarımızda yukarıdaki belirtiler var ise bu konuda bilgili ve uyanık olmamız gerekiyor.

Hem tedavisini ve bilgisini vermek adına hem de kendimizi ve eve taşıyabileceğimiz için ailemizi korumak adına oldukça önemli bir konu olduğunu düşünüyorum. Ayrıca tüm herkesin bilmesi gereken bir konu, bu sebeple lütfen paylaşalım.